ശോകഛവിയില്‍ റമളാന് വിട

തിരുദൂതരുടെ ശിഷ്യനായ അബൂഹുറൈറ (റ) മരണാസന്നനായപ്പോള്‍ കരഞ്ഞുപോയി. എന്തേ കരഞ്ഞതെന്നു ചോദിച്ചപ്പോള്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രതികരണം: ‘ഞാന്‍ കരഞ്ഞത് ഈ ദുനിയാവിലെ ജീവിതം ഇനിയില്ലല്ലോ എന്ന് വിഷമിച്ചല്ല. ഇനിയെന്റെ മുന്നില്‍ രണ്ടു വഴികളാണല്ലോ ഉള്ളത് എന്നോര്‍ത്താണ്. ഒന്ന് സ്വര്‍ഗത്തിലേക്കും മറ്റേത് നരകത്തിലേക്കും. എവിടെക്കാണ് എന്നെ കൊണ്ട് പോകുക എന്നാലോചിച്ചാണ് ഞാന്‍ കരഞ്ഞത്’

പുണ്യങ്ങളുടെ പൂക്കാലം അവസാന ദിനങ്ങളിലേക്കെത്തുകയാണ്. സ്വര്‍ഗ പ്രാപ്തിയും നരകമുക്തിയും ചോദിച്ചു വാങ്ങേണ്ട ദിനരാത്രങ്ങള്‍. ഇത്ഖുന്‍ മിനന്നാറിന്റെ യാമങ്ങള്‍. അധ്യാത്മിക ശ്രേഷ്ഠന്മാര്‍ ഈ ദിനങ്ങളില്‍ സന്തോഷിക്കുകയല്ല, ദുഃഖിക്കുകയാണ് ചെയ്തത്. റമളാന്‍ വിട പറയുന്നതിന്റെ വേപഥു. അതിലേറെ, നാമെന്തു നേടിയെന്ന ആത്മവിചാരണയിലുള്ള പിടച്ചില്‍. പാപമോക്ഷത്തിനു വേണ്ടിയുള്ള അടക്കിപിടിച്ച തേങ്ങല്‍. കത്തുന്ന വിശപ്പിനെ പ്രതിയല്ല, ആളുന്ന തീയെക്കുറിച്ചാണ് അവരുടെ വിചാരങ്ങള്‍ മഥിച്ചത്.

യസീദ്ബ്‌നു ലൈസ് സ്മരിക്കുന്നു: അന്ന് ഇമാം നിസ്‌കാരത്തില്‍ സൂറതു സല്‍സലയാണ് ഓതിയത്. ‘ഭൂലോകം ഭീകരമായി വിറപ്പിക്കപ്പെടുമ്പോള്‍….., ഭൂമി അതിനുള്ളിലെ ഭാരങ്ങള്‍ പുറംതള്ളുമ്പോള്‍…., ഇതിനെന്തു പറ്റിപ്പോയി! എന്ന് മനുഷ്യന്‍ വിലപിക്കുമ്പോള്‍…..,’. ഇമാമുല്‍ അഅ്‌ളം അബൂഹനീഫ(റ) പിറകിലുണ്ട്. നിസ്‌കാരം കഴിഞ്ഞ് ഞാന്‍ നോക്കി. അദ്ദേഹം ചിന്താനിമഗ്‌നനായി ഇരിക്കുന്നു. ശ്വാസോച്ഛ്വാസത്തിന്റെ ഗതിവേഗത്തില്‍ മേലനങ്ങുന്നുണ്ട്. ഏകാഗ്രത നശിപ്പിക്കണ്ട എന്ന്കരുതി ഞാന്‍ ശബ്ദമുണ്ടാക്കാതെ എഴുന്നേറ്റു. വിളക്കില്‍ എണ്ണ കുറവായിരുന്നെങ്കിലും ശ്രദ്ധ തെറ്റിക്കണ്ട എന്നു വിചാരിച്ചു അതും അവിടെ തന്നെ വെച്ചു.

സുബ്ഹിക്കാണ് ഞാന്‍വരുന്നത്. അപ്പോഴും അദ്ദേഹം അവിടെ തന്നെ നില്‍ക്കുന്നുണ്ട്! പരവശനായി താടിക്ക് കൈ കൊടുത്ത് ഒരേ നിര്‍ത്തം. ഞാന്‍ ശ്രദ്ധിച്ചു, അദ്ദേഹം ദുആ ചെയ്യുകയാണ്: ‘അണുഅളവ് നന്മ ചെയ്തിട്ടുള്ളവന് നന്മ തന്നെ പ്രതിഫലം കൊടുക്കുന്നവനേ… അണു അളവ് തിന്മ ചെയ്തിട്ടുള്ളവന് അതിന്റെ ശിക്ഷയും നല്‍കുന്നവനേ… നുഅ്മാനെ നരകത്തില്‍ നിന്നും അതിലേക്കു നയിക്കുന്ന സകല കാര്യങ്ങളില്‍ നിന്നും രക്ഷിക്കേണമേ… നിന്റെ കാരുണ്യത്തിന്റെ വിശാലതയില്‍ എനിക്കും ഇടം തരേണമേ..’

ഞാനൊന്നും അറിയാത്ത പോലെ അകത്തു കടന്നു. വിളക്ക്മുനിഞ്ഞു കത്തുന്നുണ്ട്. എന്നെ കണ്ടപ്പോള്‍ അദ്ദേഹം ചോദിച്ചു: ‘ വിളക്കെടുക്കാനായി, ല്ലേ?’
‘ സുബ്ഹി ബാങ്ക് വിളിച്ചിരിക്കുന്നു’ എന്ന് ഞാന്‍ പറഞ്ഞു. ഉടനെ അദ്ദേഹം: ‘നീ കണ്ടത് ആരോടും പറയരുത്’
പിന്നീട് അദ്ദേഹം സുബ്ഹിയുടെ സുന്നത്ത് രണ്ടു റക്അത് നിസ്‌കരിച്ചു. ഇഖാമത്ത് കൊടുക്കുന്നത് വരെ കാത്തിരുന്നു. പിന്നീട് ഞങ്ങളോടൊപ്പം ജമാഅത്തിലും പങ്കെടുത്തു, രാത്രിയുടെ ആദ്യ യാമത്തില്‍ എടുത്ത അതേ വുളുഅ് കൊണ്ട്!! (താരീഖു ബഅ്ദാദ്13/357, ഉഖൂദുല്‍ ജമാന്‍ 230, ഖൈറാതുല്‍ ഹിസാന്‍ 78)

യസീദ് ബിന്‍ മര്‍സദ് സദാ കരയുമായിരുന്നു. കണ്ണീരൊഴുക്കാത്ത ഒരു നേരവുമില്ല. ആരോ കാരണമന്വേഷിച്ചപ്പോള്‍ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: ‘നീ പാപം ചെയ്താല്‍ എല്ലാ കാലത്തും നിന്നെ ബാത്ത് റൂമിലിരുത്തും എന്നെങ്ങാനുമാണ് എന്റെ റബ്ബ് താക്കീത് ചെയ്തിട്ടുള്ളതെങ്കില്‍ തീര്‍ച്ചയായും അതിന്റെ അസഹ്യതയില്‍ തന്നെ ഞാന്‍ നിലക്കാതെ കണ്ണീര്‍ പൊഴിക്കും. അപ്പോള്‍പ്പിന്നെ, നരകാഗ്‌നിയിലിടുമെന്ന് പറഞ്ഞാലോ?! മൂവായിരമാണ്ട് കത്തിച്ചു കത്തിച്ചു പഴുപ്പിച്ചെടുത്തതാണത്. ആയിരമാണ്ട് കത്തിച്ചപ്പോള്‍ അതിന്റെ നിറം തുടിക്കുന്ന ചുവപ്പായി. വീണ്ടും ആയിരം കൊല്ലം കത്തിച്ചപ്പോള്‍ തീ വെളുത്തു പോയി. പിന്നെയും ഒരു സഹസ്രാബ്ധം. അതു കറുത്തിരുണ്ടു. ഇരുട്ടു കുത്തിയ രാത്രിയെപ്പോലെ കറുപ്പാണ് നരകത്തിന്’ ( റൂഹുല്‍ബയാന്‍ 2/225).

നരകശിക്ഷ കഠോരമാണ്. ഐഹികലോകത്തെ അഗ്‌നിയെക്കാള്‍ എഴുപതിരട്ടി ചൂട്. കല്ലും മനുഷ്യനുമാണതിലെ വിറകുകള്‍. കുടിക്കാന്‍ കുടലുകള്‍ എരിച്ചു കളയുന്ന ‘ഹമീം’ എന്ന പാനീയം. കഴിക്കാന്‍ അതിദുര്‍ഗന്ധിയായ ‘സഖൂം’ മരത്തില്‍ നിന്നുള്ള ഭക്ഷണം. അങ്ങനെയങ്ങനെ ശിക്ഷയുടെ അഗ്‌നിക്കയത്തില്‍ ഗതികെട്ടലയുന്ന സത്യനിഷേധികളുടെയും പാപികളുടെയും ഭീതിതരംഗങ്ങള്‍… ശദ്ദാദ് ബിന്‍ ഔസ് (റ) ഉറങ്ങാന്‍ കിടന്നാല്‍ ഓര്‍ത്തോര്‍ത്ത് വറചട്ടിയിലിട്ട ധാന്യമണിയെപ്പോലെ എരിപൊരി കൊള്ളുമായിരുന്നത്രെ. എന്നിട്ട് ‘അല്ലാഹുവേ നരകം എന്നെ ഉറങ്ങാന്‍ സമ്മതിക്കുന്നില്ല’ എന്ന് പറഞ്ഞു പുലരുവോളം പ്രാര്‍ഥനാമഗ്‌നനായി കഴിയുമായിരുന്നു.

അങ്ങനെയുള്ള നരകത്തില്‍ നിന്ന് മോചനം വാഗ്ദാനം ചെയ്യപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു!! റമളാന്റെ അവസാനത്തെ പത്തു ദിവസങ്ങള്‍ നരകമുക്തിയുടെതാണ്. കഴിഞ്ഞ് പോയതിനേക്കാള്‍ മൂല്യവത്തായ നാളുകള്‍. സീസണ്‍ നോക്കി നാം കൊയ്ത്തിന് ഇറങ്ങാറുണ്ട്. സമ്മേളനപ്പറമ്പില്‍ കച്ചവടം ചെയ്യുക, ചാകരയുണ്ടാകുമ്പോള്‍ വലയെറിയുക, മഴ നോക്കി വിത്തിറക്കുക തുടങ്ങിയവ ബുദ്ധിയുള്ളവര്‍ ചെയ്തുവരുന്ന കാര്യമാണ്. ആത്മീയ വിഷയത്തിലും ഇപ്പറഞ്ഞ സീസണും ആനുകൂല്യവും നമുക്കാവശ്യമില്ലേ? തീര്‍ച്ചയായും ഉണ്ട്. മനുഷ്യശരീരം അമ്മാറതുന്‍ ബിസ്സൂഅ് ആണ്. സദാ പാപങ്ങള്‍ വന്നു പോകുന്ന പ്രകൃതിയാണ് അതിന്നുള്ളത്. ആദം സന്തതികളെല്ലാം തെറ്റു ചെയ്യുന്നവരാണെന്നും അവരില്‍ ഉത്തമര്‍ പശ്ചാത്തപിക്കുന്നവരാണെന്നും തിരുമേനി (സ്വ) അരുളിയിട്ടുണ്ട്. തെറ്റുകളുടെ കയത്തില്‍ മുങ്ങിയാവരുത് നമ്മുടെ മരണം. എല്ലാം ഏറ്റുപറഞ്ഞ് പാപമോചനം തേടിയാല്‍ പൊറുത്തു തരാമെന്ന് അല്ലാഹു വാക്ക് തന്നതാണ്. കണ്ണീര്‍തുള്ളികള്‍ കൊണ്ട് വേണം പാപങ്ങളെ കഴുകിക്കളയാന്‍. രാത്രിയുടെ നിശ്ശബ്ദതയില്‍ മറ്റുള്ളവര്‍ സുഷുപ്തിയിലായിരിക്കുമ്പോഴും ചെയ്ത പാപങ്ങളെയോര്‍ത്ത് കണ്ണീര്‍ പൊഴിക്കാന്‍ നമുക്കാകണം. അല്ലാഹുവിനെയോര്‍ത്ത്, വരാനിരിക്കുന്ന ശിക്ഷകളെ പ്രതിയോര്‍ത്ത് കരഞ്ഞ കണ്ണുകളെ നരകം സ്പര്‍ശിക്കില്ലെന്ന് നബിതിരുമേനി പഠിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഏകാന്തനായി അല്ലാഹുവിനെ ഓര്‍ത്ത് കരഞ്ഞയാള്‍ക്ക് വിചാരണാദിവസം അര്‍ശിന്റെ തണലുണ്ട് എന്ന് മറ്റൊരു ഹദീസിലും കാണാം. ഇനിയുള്ള രാപ്പകലുകള്‍ അങ്ങനെയാവട്ടെ. ആത്മാര്‍ത്ഥതയോടെ പാപമോചനം തേടുവാനും സ്വര്‍ഗപ്രാപ്തി വരിക്കുവാനും ഈ ദിവസങ്ങളുടെ പുണ്യങ്ങള്‍ വാരിക്കൂട്ടാന്‍ ധൃതികാണിക്കുക. ഇനി വൈകാന്‍ നേരമില്ല.

ലൈലത്തുല്‍ ഖദ്ര്‍ പ്രതീക്ഷിക്കുക
അവസാനപ്പത്തിന്റെ ഏറ്റവും വലിയ സവിശേഷത അതിലെ ലൈലത്തുല്‍ ഖദ്ര്‍ എന്ന പുണ്യരാവാണ്. ആയിരം മാസത്തേക്കാള്‍ ശ്രേഷ്ഠമാണ് ഖദ്‌റിന്റെ രാവ് എന്ന് വിശുദ്ധ ഖുര്‍ആന്‍ പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. മലക്കുകളും സച്ചരിതരായ ആത്മാക്കളും ആ രാവില്‍ ഇറങ്ങിവരും. പ്രഭാതം പുലരുവോളം സമാധാനം ആശംസിക്കപെടും. പരിശുദ്ധ ഖുര്‍ആനിന്റെ അവതരണം ആരംഭിച്ചത് ലൈലതുല്‍ ഖദ്‌റില്‍ ആയിരുന്നുവെന്നുവെന്നും സൂറത്തുല്‍ ഖദ്‌റില്‍ അല്ലാഹു പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്.

വാസ്തവം പറഞ്ഞാല്‍ ലൈലത്തുല്‍ ഖദ്ര്‍ അവസാനത്തെ പത്തിലാണെന്നു കട്ടായം പറയാന്‍ വയ്യ. ഈ രാത്രി ഏതു ദിനത്തിലായിരിക്കുമെന്ന് അല്ലാഹു നമുക്ക് കൃത്യമായ അറിവ് നല്‍കിയിട്ടില്ല. ഉബാദത്ബ്‌നു സ്വാമിതില്‍(റ) നിന്ന് ഇമാം ബുഖാരി (റ) ഉദ്ധരിക്കുന്നു. ‘നബി (സ്വ) ലൈലതുല്‍ ഖദ്ര്‍ ഏതു ദിവസമാണെന്നറിയിക്കാന്‍ ഞങ്ങളുടെ അടുത്തേക്ക് പുറപ്പെട്ടു. അപ്പോള്‍ മുസ്‌ലിംകളില്‍ പെട്ട രണ്ടു പേര്‍ ശണ്ഠകൂടുന്നത് കണ്ടു. അപ്പോള്‍ നബി (സ്വ) പറഞ്ഞു. ലൈലതുല്‍ ഖദ്‌റിന്റെ തിയ്യതി പ്രഖ്യാപിക്കാന്‍ വന്നതായിരുന്നുഞാന്‍. അപ്പോഴാണ് ഈ രണ്ടുപേര്‍ ബഹളം വെക്കുന്നത്. അതോടെ ആ ജ്ഞാനം അല്ലാഹു ഉയര്‍ത്തിക്കളഞ്ഞു. ഒരു പക്ഷെ അതുനിങ്ങള്‍ക്ക് ഗുണത്തിനായേക്കാം.’ പ്രസ്തുത ഗുണം എന്താണെന്നു നിര്‍ദ്ധാരണം ചെയ്യാന്‍ ചില പണ്ഡിതന്‍മാര്‍ പരിശ്രമിച്ചിട്ടുണ്ട്. കൃത്യമായ അറിവ് നല്‍കിയിരുന്നെങ്കില്‍ ആ രാവില്‍ മാത്രം ജനങ്ങള്‍ ആരാധനാനിമാഗ്‌നരാകുകയും ബാക്കി ദിനങ്ങളില്‍ ഉദാസീനരാകുകയും ചെയ്‌തേക്കും.

റമളാനിലെ ഏതു രാത്രിയിലും ആവാമെങ്കിലും സൂക്ഷ്മജ്ഞാനികളായ ചില പണ്ഡിതമഹത്തുക്കള്‍ ലൈലത്തുല്‍ ഖദ്ര്‍ എന്നാണെന്ന് അറിയാനുള്ള പണ്ഡിതോചിതമായ ശ്രമങ്ങള്‍ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. അതു പ്രകാരം, അവസാനത്തെ പത്ത് രാത്രികളും വിശേഷിച്ച്, ഒറ്റയിട്ട രാത്രികള്‍ കൂടുതല്‍ സാധ്യതയുള്ളവയാണ്. ആഇശാ ബീവി(റ) പറയട്ടെ: ‘നബി (സ്വ) പറഞ്ഞു: നിങ്ങള്‍ റമളാനിന്റെ അവസാന പത്തിലെ ഒറ്റയായ രാവുകളില്‍ ലൈലതുല്‍ ഖദ്‌റ് പ്രതീക്ഷിക്കുക’ (ബുഖാരി). ഇബ്‌നു ഉമര്‍(റ)വില്‍നിന്നു സ്വഹീഹുല്‍ബുഖാരിയില്‍ നിവേദനം ചെയ്യുന്നു. സ്വഹാബികളില്‍ ചിലര്‍ ലൈലത്തുല്‍ ഖദ്ര്‍ റമളാനിലെ അവസാനത്തെ ഏഴു ദിവസങ്ങളില്‍ വരുന്നതായി സ്വപ്‌നം കണ്ടു. അപ്പോള്‍ നബി (സ്വ) പറഞ്ഞു: ‘ലൈലത്തുല്‍ ഖദ്‌റ് റമളാനിലെ അവസാനത്തെ ആഴ്ചയില്‍ വരുന്നതായുള്ള നിങ്ങളുടെ സ്വപ്‌നം ശരിയാണെന്നു ഞാന്‍ മനസ്സിലാക്കുന്നു. അതിനാല്‍ വല്ലവനും ലൈലത്തുല്‍ ഖദ്‌റിനെ പ്രതീക്ഷിച്ചു കാത്തിരിക്കുന്നുവെങ്കില്‍ അവസാനത്തെ ഏഴ് ദിവസങ്ങളില്‍ അതിനെ പ്രതീക്ഷിക്കട്ടെ!’. മറ്റൊരു ഹദീസ്: ‘നിങ്ങള്‍ റമളാനിലെ അവസാനത്തെ പത്തില്‍ ലൈലതുല്‍ ഖദ്ര്‍ പ്രതീക്ഷിക്കുക. അതില്‍ തന്നെ ഇരുപത്തൊന്ന്, ഇരുപത്തിമൂന്ന്, ഇരുപത്തിയഞ്ച്, രാവുകളില്‍’ (ബുഖാരി). ഉബാദത്ബ്‌നു സ്വാമിതില്‍(റ) നിന്ന് ബൈഹഖി, അഹ്മദ് തുടങ്ങിയവര്‍ രേഖപ്പെടുത്തിയ ഹദീസില്‍ ഇരുപത്തിയൊന്‍പതാം രാവിലും റമളാന്റെ അവസാനരാവിലും പ്രതീക്ഷിക്കാമെന്ന് കൂടി കാണാം. അബൂഹുറയ്‌റ (റ) പറയുന്നു: ‘ഞങ്ങള്‍ നബി (സ്വ)യുടെ അടുക്കല്‍ വെച്ച് ലൈലതുല്‍ ഖദ്‌റിനെക്കുറിച്ച് സംവദിക്കുകയായിരുന്നു. അപ്പോള്‍ അവിടുന്നു ചോദിച്ചു. ഇനി ഈ മാസത്തില്‍ എത്രയുണ്ട് ബാക്കി? ഞങ്ങള്‍ പ്രതിവചിച്ചു. ഇരുപത്തിരണ്ട് ദിനങ്ങള്‍ കഴിഞ്ഞു. അപ്പോള്‍ നബി (സ്വ) പറഞ്ഞു: ഇരുപത്തിരണ്ട് ദിവസം കഴിഞ്ഞു. ഇനി ഏഴുദിനങ്ങള്‍ കൂടി ബാക്കിയുണ്ട്. അതില്‍ ഇരുപത്തിയൊമ്പതാമത്തെ രാവില്‍ നിങ്ങള്‍ ലൈലതുല്‍ ഖദ്ര്‍ പ്രതീക്ഷിക്കുക.’ ഈ ഹദീസ് ഇമാം സ്വുയൂഥി (റ) പ്രബലപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട് (ദുര്‍റുല്‍ മന്‍സൂര്‍ 6/372). അത്ര പ്രബലമല്ലാത്ത ചില വീക്ഷണങ്ങളില്‍ ലൈലത്തുല്‍ ഖദ്ര്‍ വര്‍ഷാവര്‍ഷം മാറിമാറി വരാമെന്ന് ചിലര്‍ അഭിപ്രായപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. അബ്ദുല്ലാഹിബ്‌നു ഉമര്‍ (റ) പറയുന്നു. ‘ലൈലതുല്‍ ഖദ്‌റിനെപ്പറ്റി നബി (സ്വ)യോടു ചോദിച്ചപ്പോള്‍ അത് എല്ലാ റമളാന്‍ മാസത്തിലുമാണെന്നായിരുന്നു അവിടുന്നു മറുപടി പറഞ്ഞത്.’ (അബൂദാവൂദ്, ത്വബ്‌റാനി).

ലൈലത്തുല്‍ ഖദ്ര്‍ എന്നാണ് എന്ന ചോദ്യത്തില്‍ ഏറ്റവും കൂടുതല്‍ സാധ്യത കല്‍പ്പിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത് റമളാനിന്റെ ഇരുപത്തേഴാം രാവിനു തന്നെ. ഇബ്‌നു ഉമര്‍ (റ) പറയുന്നു: നബി തിരുമേനി (സ്വ) പറഞ്ഞു. നിങ്ങള്‍ ഇരുപത്തിയേഴാം രാവില്‍ ലൈലതുല്‍ ഖദ്‌റിനെ കാത്തിരിക്കുക. അബൂഹുറൈറ (റ) പറയുന്നു. ‘ഞങ്ങള്‍ ഒരിക്കല്‍ ലൈലതുല്‍ ഖദ്‌റ് സംബന്ധമായ ചര്‍ച്ചയിലായിരുന്നു. അപ്പോള്‍ നബി (സ) ചോദിച്ചു. ചന്ദ്രന്‍ ഒരു തളികയുടെ അര്‍ദ്ധഭാഗം കണക്കെ പ്രഭമങ്ങി പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്ന രാവിനെ ഓര്‍മ്മിക്കുന്നവര്‍ നിങ്ങളില്‍ ആരാണ്? അബുല്‍ ഹസന്‍ പറയുന്നു. ഇരുപത്തേഴാം രാവാണ് ഇവിടെ ഉദ്ദേശിച്ചത്. ആ രൂപത്തില്‍ ചന്ദ്രന്‍ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുക അന്നാണല്ലോ! (മുസ്‌ലിം).

ഖുര്‍ആനിലെ പരാമര്‍ശത്തിന്റെ സാഹചര്യം വിലയിരുത്തി ലൈലതുല്‍ ഖദ്ര്‍ റമളാന്‍ ഇരുപത്തേഴാം രാവില്‍ ആകാനുള്ള സാധ്യത ഏറെയാണെന്ന് മുഫസ്സിറുകളുടെ നേതാവ് ഇബ്‌നു അബ്ബാസ് (റ) പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ലൈലതുല്‍ ഖദ്ര്‍ പ്രതിപാദിച്ച സൂറത്തില്‍ മുപ്പത് വാക്കുകളാണുള്ളത്. റമളാന്റെ ആകെ ദിനങ്ങളുടെ എണ്ണം പോലെ. അതില്‍ ലൈലതുല്‍ ഖദ്‌റിനെ പ്രത്യേകമായി സുചിപ്പിക്കുന്നത് ഇരുപത്തേഴാമത്തെ പദമാണ്. പവിത്രമായ ആ രാവ് ഇരുപത്തേഴിനാണെന്നതിന് ഇതില്‍ സൂചനയുണ്ട് എന്നദ്ദേഹം പറയുന്നു. മറ്റൊരിക്കല്‍ ലൈലതുല്‍ ഖദ്‌റിനെകുറിച്ച് ഉമര്‍ (റ) വിന്റെ നേതൃത്വത്തില്‍ സ്വഹാബികള്‍ ഒരു ചര്‍ച്ച നടത്തുകയായിരുന്നു. ഇബ്‌നു അബ്ബാസ് (റ)വും അവിടെ സന്നിഹിതനായിരുന്നു. അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. ലൈലത്തുല്‍ ഖദ്ര്‍ എന്ന വാചകത്തില്‍ ഒമ്പത് അക്ഷരങ്ങളാണുള്ളത്. പ്രസ്തുത സൂറത്തില്‍ ലൈലതുല്‍ ഖദ്ര്‍ എന്ന വാചകം അല്ലാഹു മൂന്നു പ്രാവശ്യം ആവര്‍ത്തിച്ചു പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ഈ ഒമ്പത് അക്ഷരങ്ങളെ മൂന്നില്‍ ഗുണിക്കുമ്പോള്‍ ഇരുപത്തേഴ് എന്ന ഫലം ലഭിക്കുന്നു (9ണ്മ3=27). ഇരുപത്തേഴാം രാവാണ് ലൈലത്തുല്‍ ഖദ്ര്‍ എന്നതിന് ഇതും ഒരു സൂചനയാകാം.

സിര്‍റുബ്‌നു ഹുബൈശി (റ) ഉദ്ധരിക്കുന്നു: ഞാന്‍ ഒരിക്കല്‍ ഉബയ്യുബ്‌നു കഅ്ബി(റ)നോട് ചോദിച്ചു. വര്‍ഷം മുഴുവന്‍ ആരാധനകളില്‍ മുഴുകുന്നവര്‍ക്ക് ലൈലതുല്‍ ഖദ്ര്‍ ലഭിക്കുമെന്ന് അബ്ദുല്ലാഹിബ്‌നു മസ്ഊദ് (റ) പറയുന്നുണ്ടല്ലോ. അപ്പോള്‍ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: ‘അല്ലാഹു അബൂ അബ്ദിര്‍റഹ്മാന് പൊറുത്തു കൊടുക്കട്ടെ. ലൈലതുല്‍ ഖദ്ര്‍ റമളാനിന്റെ അവസാന പത്തിലാണെന്നും അതു തന്നെ ഇരുപത്തേഴാം രാവിലാണെന്നതും അദ്ദേഹത്തിനറിയാം. ജനങ്ങള്‍ അന്നു മാത്രം തിരക്കു കൂട്ടാതിരിക്കട്ടെ എന്നായിരിക്കാം അദ്ദേഹം ഉദ്ദേശിച്ചിരിക്കുക.’ പിന്നെ അദ്ദേഹം, ലൈലതുല്‍ ഖദ്ര്‍ ഇരുപത്തേഴാം രാവിലാണെന്ന് സത്യം ചെയ്തു പ്രഖ്യാപിച്ചു. അപ്പോള്‍ ഞാന്‍ : ‘അബുല്‍ മുന്‍ദിറേ, നിങ്ങള്‍ എന്തടിസ്ഥാനത്തിലാണ് ഇങ്ങനെ തറപ്പിച്ചു പറയുന്നത്?’ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: തിരുനബി (സ്വ) ഞങ്ങള്‍ക്കു പഠിപ്പിച്ചു തന്ന അടയാളങ്ങളെ ആധാരമാക്കി, അല്ലെങ്കില്‍ കിരണങ്ങളില്ലാതെയായിരിക്കും അന്നത്തെ സൂര്യോദയം എന്ന തെളിവിനാലും (മുസ്‌ലിം, അബൂദാവൂദ്, അഹ്മദ്, തുര്‍മുദി, ഇബ്‌നു ഹിബ്ബാന്‍, നസാഇ).

വേറെയും അനേകം പേര്‍ ഇതേ വീക്ഷണമാണ് പ്രകടിപ്പിച്ചിട്ടുള്ളത്. അതുകൊണ്ടാവണം പൂര്‍വകാലം മുതല്‍ ഇരുപത്തേഴാം രാവിനു സവിശേഷ പ്രാധാന്യം കല്‍പ്പിച്ചു പോരുന്നത്. ‘ഇരുപത്തിയേഴാം രാവാണ് മുസ്‌ലിം ലോകം ലൈലതുല്‍ ഖദ്‌റായി പൂര്‍വകാലം മുതല്‍ അനുഷ്ഠിച്ചുവരുന്നത്. ഇതു തന്നെയാണ് ഭൂരിഭാഗം ജ്ഞാനികളുടെ വീക്ഷണവും.’ (തര്‍ശീഹ്, 1/168, റാസി 32/30).

ലൈലത്തുല്‍ ഖദ്ര്‍ ഏതു രാവില്‍ ആയാലും അതിന്റെ അനുഗ്രഹം നമുക്ക് നഷ്ടമാവാതിരിക്കട്ടെ.

ലൗകിക ബന്ധങ്ങളില്‍ നിന്നു മനസ്സടര്‍ത്തി …

അല്ലാഹുവിന്റെ പ്രീതിയും സാമീപ്യവും കൊതിച്ച് ഭക്തിപൂര്‍വം പള്ളിയില്‍ ഭജനമിരിക്കലാണ് ഇഅ്തികാഫ്. എന്തെങ്കിലും കാര്യത്തില്‍ നിരതമാകുക, ഭജനമിരിക്കുക എന്നെല്ലാമാണ് ഇഅ്തികാഫിന്റെ ഭാഷാര്‍ഥം. മനസ്സും ശരീരവും മാലിന്യങ്ങളില്‍ നിന്ന് സ്ഫുടം ചെയ്ത് വിശുദ്ധിയുടെ പരമോന്നതിയിലേക്ക് നടന്നടുക്കാന്‍ ഇബാദത്തുകളില്‍ മുഴുകി പള്ളിയില്‍ താമസിക്കുക എന്ന് സാങ്കേതിക ഭാഷ്യം. നിശ്ചിതസമയത്തേക്ക് മനസിനെ എല്ലാ ബഹളങ്ങളില്‍ നിന്നും അടര്‍ത്തിമാറ്റി അല്ലാഹ് എന്ന ഒരേ ബിന്ദുവില്‍ ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ച് ഏകാഗ്രതയും ആത്മീയ സായൂജ്യവും നേടാനുള്ള അനുപമ സാധനയാണ് ഇഅ്തികാഫ്.

ഇഅ്തികാഫ് പ്രബലമായ സുന്നത്താണ്. തിരുനബി(സ്വ) റമളാനിലെ അവസാനത്തെ പത്തില്‍ ഇഅ്തികാഫ് അനുഷ്ഠിക്കുക ശീലമായിരുന്നു. എന്നാല്‍ ഒരു റമളാനില്‍ ഇഅ്തികാഫ് ഉപേക്ഷിച്ചുവെന്ന് ഹദീസില്‍ കാണാം. അനസി(റ)ല്‍ നിന്ന് നിവേദനം: നബി(സ) റമളാനിലെ അവസാനത്തെ പത്ത് ദിവസങ്ങളില്‍ ഇഅ്തികാഫിരിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. ഒരു വര്‍ഷം ഇഅ്തികാഫിരുന്നില്ല. അടുത്ത വര്‍ഷം അദ്ദേഹം ഇരുപത് ദിവസം ഇഅ്തികാഫിരുന്നു. (തിര്‍മിദി, അബൂദാവൂദ്). ഇഅ്തികാഫ് നിര്‍ബന്ധമല്ലെന്ന് പഠിപ്പിക്കാനാണ് ഒരു വര്‍ഷം അത് ഒഴിവാക്കിയത് എന്ന് ചില പണ്ഡിതന്‍മാര്‍ വിശദീകരിക്കുന്നു. അതേസമയം ഇഅ്തികാഫ് വാജിബാണെന്ന് മറ്റൊരു വിഭാഗം വാദിക്കുന്നു. ഒരു വര്‍ഷം പ്രവാചകന്‍ ഇഅ്തികാഫ് ഇരുന്നിട്ടില്ലെങ്കില്‍ അടുത്ത വര്‍ഷം പത്ത് ദിവസം കൂടുതല്‍ ഇരുന്നുകൊണ്ട് പ്രവാചകന്‍ അത് നികത്തിയിട്ടുണ്ട് എന്നാണ് അവരുടെ ന്യായം.

റമളാനിലും അല്ലാത്തപ്പോഴും ഇഅ്തികാഫ് അനുഷ്ഠിക്കാവുന്നതാണെങ്കിലും റമളാനില്‍ പ്രത്യേകം സുന്നത്താണ്. തിരുമേനി (സ്വ) ശവ്വാല്‍ മാസത്തിലെ അവസാനത്തെ പത്ത് നാളുകളില്‍ ഇഅ്തികാഫ് ഇരുന്നതായി നിവേദനമുണ്ട്. ഒരു റമളാനില്‍ ആഇശ(റ)യും ഹഫ്‌സ്വ(റ)യും സൈനബും(റ) ഇഅ്തികാഫിനായി പള്ളിയില്‍ പ്രത്യേകം തമ്പുകള്‍ ഉണ്ടാക്കിയത് തിരുമേനി കണ്ടു. അതിനാല്‍ അക്കൊല്ലം ഇഅ്തികാഫ് വേണ്ടെന്ന് വെക്കുകയും പിന്നീട് ശവ്വാലിലെ പത്ത് ദിവസം ഇഅ്തികാഫിരിക്കുകയും ചെയ്തു (ബുഖാരി).

ഇഅ്തികാഫ് അനുഷ്ഠിക്കുന്നവര്‍ ചില നിബന്ധനകള്‍ പാലിക്കേണ്ടതുണ്ട്. വിശേഷബുദ്ധിയുള്ളവരും, വലിയ അശുദ്ധിയില്‍ നിന്ന് മുക്തരുമായിരിക്കണം. നിയ്യത്ത് ചെയ്യണം, പള്ളിയിലായിരിക്കണം, അല്‍പനേരമെങ്കിലും താമസിക്കണം. ഇരിക്കുകയോ കിടക്കുകയോ ആണെങ്കിലും ഇഅ്തികാഫിന്റെ കൂലി ലഭിക്കുന്നതാണ്. പൊതുജനങ്ങള്‍ക്ക് ശല്യമാവാത്തവിധം മറകെട്ടി ഇരിക്കാവുന്നതാണ്. മുടി ചീകുക, നഖം മുറിക്കുക, തല വടിക്കുക, ദേഹ ശുദ്ധി വരുത്തുക, സുഗന്ധം പൂശുക (നോമ്പിന്റെ പകലൊഴിച്ച്) എന്നിത്യാദി കാര്യങ്ങളെല്ലാം അനുവദനീയമാണ്. ഭക്ഷണം കഴിക്കുന്നവര്‍ പള്ളിയും പരിസരവും വൃത്തിയായി സൂക്ഷിക്കണം.
സാധാരണ സുന്നത്തായ ഇഅ്തികാഫിന് സമയപരിധിയില്ല. നിയ്യത്തോടെ പള്ളിയില്‍ പ്രവേശിച്ച്‌സമയം കൂടിയാലും കുറഞ്ഞാലും പുറത്ത് പോകുന്നത് വരെ ഇഅ്തികാഫിലായിരിക്കും. എന്നാല്‍, നേര്‍ച്ചമൂലം നിര്‍ബന്ധമായിത്തീര്‍ന്ന ഇഅ്തികാഫ് നേര്‍ച്ചക്കനുസരിച്ച് നിശ്ചിത സമയത്ത് തന്നെ നിര്‍വഹിക്കണം. റമളാനിലെ അവസാന പത്ത് മുഴുവന്‍ ഇഅ്തികാഫ് അനുഷ്ഠിക്കാന്‍ ഉദ്ദേശിക്കുന്നവര്‍ ഇരുപതിനു സൂര്യാസ്തമയത്തിന് മുമ്പ് ഇഅ്തികാഫില്‍ പ്രവേശിച്ച് അവസാന ദിവസം സൂര്യാസ്തമയത്തിന് ശേഷം പുറത്തുപോകുന്നതാണ് പൂര്‍ണമായ രീതി. സാധ്യമായില്ലെങ്കില്‍ ഇരുപത്തൊന്നിന്റെ ദിവസം സുബ്ഹി നിസ്‌കാരത്തോടെ പ്രവേശിക്കാവുന്നതാണ്.

പുണ്യകര്‍മ്മങ്ങളില്‍ വ്യാപൃതനാവുക, അത്യാവശ്യമല്ലാത്ത വാക്കുകളും പ്രവൃത്തികളും വെടിയുക എന്നതും തിരുനബി ചര്യയാണ്. ഇഅ്തികാഫ് സന്യാസമല്ല. ബന്ധങ്ങളില്‍ നിന്നും ബന്ധുജനങ്ങളില്‍ നിന്നുമുള്ള ഒളിച്ചോട്ടമല്ല. അത്യാവശ്യ കാര്യങ്ങള്‍ക്ക് പുറത്തുപോകാവുന്നതാണ്. മലമൂത്ര വിസര്‍ജനം, രോഗിയെ സന്ദര്‍ശിക്കുമെന്ന് നിബന്ധന വെച്ചിട്ടുണ്ടെങ്കില്‍ രോഗസന്ദര്‍ശനം, മയ്യിത്ത് സംസ്‌കരണം, കൊണ്ടുവരാന്‍ ആളില്ലാത്ത അവസ്ഥയില്‍ ഭക്ഷണം കഴിക്കാന്‍ തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങള്‍ക്ക് പുറത്തു പോകാവുന്നതാണ്. അധികരിക്കാത്തവിധം സന്ദര്‍ശകനോടും സംസാരിക്കാവുന്നതാണ്.

സ്വാര്‍ത്ഥ തല്പര്യങ്ങളോ ലാഭേച്ഛയോ കൂടാതെ ജനങ്ങളുടെ അത്യാവശ്യം നിര്‍വഹിച്ചുകൊടുക്കാന്‍ വേണ്ടി പുറത്തിറങ്ങുന്നതിലും തെറ്റില്ല. ‘എന്റെ പള്ളിയില്‍ (മസ്ജിദുന്നബവി) ഒരു മാസം ഇഅ്തികാഫിരിക്കുന്നതിനേക്കാള്‍ എനിക്ക് പ്രിയങ്കരം ഒരാള്‍ തന്റെ ഒരു സഹോദരന്റെ ഒരാവശ്യം നിര്‍വഹിച്ചുകൊടുക്കുന്നതിനായി പുറപ്പെടുന്നതാണെന്ന്’ നബിതിരുമേനി അരുളിയിട്ടുണ്ട് (ത്വബ്‌റാനി).

ഒരിക്കല്‍ ഇഅ്തികാഫിലായിരുന്ന ഹുസൈന്‍(റ)വിനോട് ഒരാള്‍ തന്റെ ഒരത്യാവശ്യത്തിനായി കൂടെ വരുമോ എന്ന് ചോദിച്ചപ്പോള്‍ പിന്നീട് വരാനായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ മറുപടി. ഇക്കാര്യം ആരോ ഹസന്‍ ബസ്വരിയുടെ ശ്രദ്ധയില്‍ പെടുത്തിയപ്പോള്‍ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രതികരണം ഇങ്ങനെയായിരുന്നു: ‘അയാളുടെ കൂടെ ഇറങ്ങിപ്പുറപ്പെടലായിരുന്നു ഇഅ്തികാഫിനേക്കാള്‍ അദ്ദേഹത്തിന് അനുയോജ്യം. അല്ലാഹുവാണേ! ഒരു മാസം ഇഅ്തികാഫ് അനുഷ്ഠിക്കുന്നതിനേക്കാള്‍ എനിക്ക് പ്രിയങ്കരമായിട്ടുള്ളത് താങ്കളുടെ ആവശ്യപൂര്‍ത്തീകരണത്തിനായി താങ്കളുടെ കൂടെ പുറപ്പെടലാണ്.’

‘മനസ്സിനെ അല്ലാഹുവില്‍ ഏല്‍പിച്ച് ഇലാഹീസ്മരണയില്‍ തളച്ചിടുക, ഏകാന്തനായി അല്ലാഹുവിനെ ധ്യാനിച്ചിരിക്കുക, ലൗകിക കാര്യങ്ങളില്‍ നിന്നകന്ന് ഓരോ നിശ്വാസത്തിലും അല്ലാഹ് എന്ന വിചാരത്തില്‍ വിലയിക്കുക തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങളാണ് ഇഅ്തികാഫിന്റെ ഉന്നവും ചൈതന്യവും. തദ്വാരാ, അല്ലാഹുവിനോടുള്ള സ്‌നേഹവും സ്മരണയും അവനോടുള്ള താല്‍പര്യവും മനസ്സില്‍ നിറയും. അതോടെ അല്ലാഹുവിന്റെ പ്രീതിയും സാമീപ്യവും കരസ്ഥമാക്കുന്നതിനെ പറ്റിയിരിക്കും പിന്നെ അവന്റെ വിചാരം മുഴുവന്‍. അങ്ങനെ സ്രഷ്ടാവിനോടുള്ള സഹവര്‍ത്തിത്വം അവന് ഏറെ പ്രിയങ്കരമായിമാറും. ഖബ്‌റിലെ ഏകാന്തതയില്‍ അല്ലാഹു മാത്രമായിരിക്കുമല്ലോ കൂട്ട് എന്ന ചിന്തയിലേക്ക് അത് നയിക്കും. ഇതാണ് ഇഅ്തികാഫിന്റെ മഹത്തായ ലക്ഷ്യം (സാദുല്‍ മആദ്).

കച്ച കെട്ടാന്‍ സമയമായി
റമളാന്‍ വിടപറയുകയാണ്. പുണ്യമായ ഈ ദിനങ്ങളില്‍ ജീവിക്കാന്‍ അവസരം ലഭിച്ചിട്ട് മാതാവ് പ്രസവിച്ചിട്ട ദിവസത്തിലേതു പോലെ നിര്‍മലനും ദോഷമുക്തനും ആയിത്തീര്‍ന്നില്ലെങ്കില്‍ അവനു അല്ലാഹുവിന്റെ ശാപത്തിനു വിധേയമാകുമെന്നു അറിയിക്കുന്ന ഹദീസുണ്ട്. അതിനാല്‍, ഇബാദത്തുകള്‍ക്കായി കൂടുതല്‍ സമയം കണ്ടെത്തുക. ആയിശബീവി (റ) പറയുന്നു : ‘വര്‍ഷത്തിലെ മറ്റ് ദിവസങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് റമളാനിലെ അവസാന പത്ത് രാത്രികളില്‍ തിരുമേനി ആരാധനകള്‍ക്കായി ഒഴിഞ്ഞിരിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു’ (മുസ്‌ലിം). മഹതി തന്നെ നിവേദനം ചെയ്യുന്ന മറ്റൊരു ഹദീസില്‍ ഇങ്ങനെ വായിക്കാം: റമളാനിലെ അവസാന നാളുകളില്‍ നബിതിരുമേനി (സ്വ) കച്ച മുറുക്കി ഉടുക്കുകയും രാത്രി സജീവമാക്കുകയും കുടുംബാംഗങ്ങളെ വിളിച്ചുണര്‍ത്തുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു’ (ബുഖാരി). ഖുര്‍ആന്‍ പാരായണം, ദാനധര്‍മങ്ങള്‍, പ്രത്യേകമായ ദിക്‌റുകള്‍ എന്നിവ വര്‍ധിപ്പിക്കുക. പഠിച്ചതും അറിഞ്ഞതും പ്രയോഗത്തില്‍ വരുത്തുക. ഓര്‍ക്കുക, അറിഞ്ഞിട്ടും ചെയ്യാതിരിക്കുന്നവര്‍ കൂടുതല്‍ ഖേദിക്കേണ്ടി വരും.

‘അറിയുമറിവ് ചതിക്കാതിരിക്കട്ടെ നിന്നെ
അമലാലലംകൃതമായറിവാണറിവ്’ (റസ്സാനത്).